Last year, we organised a successful lecture series on designing green cities. This year, we are continuing this successful formula. In autumn 2023, we will organise a series of three lectures with once again with engaging, international speakers.
This lecture series offers designerly perspectives on greening cities and bridges theory and practice in landscape architecture, urban design, urban forestry and urban ecology. The series addresses the
Dakpark- Rotterdam
28.10.2022
Actieve bewoners
Bijzonder aan Dakpark Rotterdam is de actieve betrokkenheid van de bewoners uit de aangrenzende wijk Bospolder/Tussendijken. Vanaf het moment dat het terrein in eigendom kwam van de gemeente kwamen zij in actie om ervoor te zorgen dat het gebied ook een groene bestemming zou krijgen. Ze zijn vanaf het begin intensief betrokken geweest bij het project en werkten nauw samen met de gemeente, de ontwerpers en de projectontwikkelaar. De uitgangspunten die bewoners voor het park hadden geformuleerd werden tijdens de ontwerpfase scherp door hen bewaakt. Ze hebben zich onder meer hard gemaakt voor goede verbindingen tussen het park en de omliggende wijken, voor een goede toegankelijkheid en voor functies als picknicken, barbecueën en spelen. Toen het dakpark in 2013 werd geopend heeft een groep bewoners zich verenigd in Stichting Dakpark om ervoor te zorgen dat het park ook in de toekomst een mooie, levendige en prettige plek blijft.
Een park met meerdere gezichten
Het dakpark is feitelijk het dak van een parkeergarage met daaronder winkels en restaurants. Het langgerekte park strekt zich uit over 1.200 meter, is 85 meter breed en ligt op 9 meter hoogte. Het is een ruimtelijk, open park met drie grotere verblijfsplekken (naast de bankjes en grasvelden): in het midden van het park ligt de mediterrane tuin, in het noordelijke deel (de ‘kop’) is de speeltuin en in het zuidelijk deel (de ‘staart’) ligt de buurttuin met moestuinen. Het hart van het dakpark bestaat uit een grote kas, de Orangerie geheten, waarin horeca is gevestigd. Daar liggen ook de 14 meter hoge watertrap en de hoofdingangen naar het park.
Vanaf de straatkanten aan weerszijden heeft het park twee gezichten. De oostkant, aan de havenzijde heeft een stedelijke uitstraling met de winkels en restaurants. Het park laat zich vanaf die kant echt zien als een dakpark waarboven hagen en hoge bomen uittorenen. De westkant is naar de wijk gericht en heeft een groen en natuurlijk karakter. Vanaf die zijde begint het park al op straatniveau, wat ook een van de eisen was geweest van de bewoners van de wijk.
Beplanting die tegen een stootje kan
Op het dak is een grondlaag van 1,5 meter dikte aangebracht, waarin staalmatten zijn verwerkt die ervoor zorgen dat de bomen extra verankerd zijn. Toegepaste bomen zijn onder meer:
Tuinontwerper Cor van Gelderen, mede-eigenaar van Plantentuin Esveld in Boskoop werd in de loop van het project benaderd door Buro Sant en Co Landschapsarchitectuur om hen te adviseren over de beplanting voor het dakpark. ‘Toen ik werd benaderd was het ontwerp voor het park al klaar, evenals de samenstelling en opbouw van de ondergrond. Ook was bekend waar er bomen, heesters en vaste planten zouden moeten komen, maar nog niet welke. Ik heb een beplantingsadvies gegeven, waarbij ik ben uitgegaan van soorten die tegen een stootje kunnen. Niet alleen wat betreft grondsoort, weer en wind maar ook wat betreft het intensieve gebruik.’ Een groot deel van de bomen is meerstammig, dat was een van de uitgangspunten in het ontwerp. Daarnaast moest de beplanting het hele jaar door wat te bieden hebben. De bomen in het park variëren in bladvorm en -kleur, bloeiperiode en vruchtsoort. ‘Ook was het belangrijk dat de beplanting bijdraagt aan de biodiversiteit en daar is dus ook nadrukkelijk rekening mee gehouden’, aldus Van Gelderen. ‘In het park staan heesters als Sambucus, Pyracantha, Cotinus en Hydrangea paniculata. Voordeel van met name Pyracantha is dat deze ook goed kan dienen als natuurlijk ‘prikkeldraad’ aan de randen van het park.’ Rond de kas, in de mediterrane tuin, staan vooral vaste planten en grassen. Daar zijn onder meer Perovskia, Sedum, Pennisetum en Phlomis toegepast. In totaal zijn zo’n 30 tot 40 plantensoorten gebruikt.
Het beheer en onderhoud van het park wordt gedaan door een vaste groep bewoners, de Groengroep, in samenwerking met de hovenier. De Groengroep neemt het meest arbeidsintensieve handwerk voor zijn rekening, zoals het onderhoud van de bloemperken, kruidentuin, mediterrane rotstuin en fruitbomen.
De toekomst van kop en staart
Het dakpark is nu ruim negen jaar in gebruik en is erg populair onder Rotterdammers maar zeker ook onder bezoekers van buiten de stad. Het intensieve gebruik laat hier en daar zijn sporen na in de beplanting en grasvelden. Tijdens de hete zomer van dit jaar waren de watertrappen en fonteinen geliefde plekken om af te koelen en te spelen. De bewoners zijn nog altijd zeer actief en betrokken bij het park en denken met de gemeente mee over de toekomst van niet alleen het park maar ook de omgeving.
Het park krijgt binnen enkele jaren namelijk buren in de vorm van nieuwbouwprojecten aan de ‘kop’ en de ‘staart’. Belangrijke uitgangspunten van de bewoners zijn geweest dat deze nieuwbouw aansluit bij het groene en duurzame karakter van het park, dat de woningen bereikbaar zijn voor verschillende inkomensgroepen en dat de voorzieningen openbaar toegankelijk moeten zijn. Het lijkt erop dat aan een aantal eisen voldaan gaat worden met de nog te verrijzen nieuwbouw Kop Dakpark. In dit nieuwe woongebouw komen 154 woningen, waarvan 65 sociale huurwoningen. Het moet, in de woorden van de gemeente, ‘een gebouw voor mens, plant en dier worden: een groen icoon, die bijdraagt aan de biodiversiteit en flora & fauna in het gebied.’ Als deze plannen werkelijkheid worden kan Dakpark Rotterdam zich opmaken voor een mooie, levendige en prettige toekomst.
Dakpark Rotterdam: van barrière naar verbinding
In deze aflevering van de serie Best Practices brengen we een van de grootste dakparken van Europa onder de aandacht en spreken we met tuinontwerper Cor van Gelderen van Plantentuin Esveld in Boskoop over de beplantingskeuze.
Zo’n 25 jaar geleden was de plek waar nu Dakpark Rotterdam ligt een verpauperd en onveilig gebied. Het deed dienst als rangeerterrein voor de havenspoorlijn van Prorail maar was al jaren nauwelijks als zodanig in gebruik. In 1998 wilde Prorail ervan af en nam de gemeente Rotterdam het terrein over. Omdat er behoefte was aan bedrijfsruimte en er vanuit de aangrenzende woonwijk werd aangedrongen op groen voor recreatie werd al snel besloten dat beide functies in een nieuw gebiedsontwerp een plaats zouden moeten krijgen.
Facts & Figures
- Locatie: Vierhavenstraat, Rotterdam-West
- Functies: park, buurttuin (incl. moestuinen), horeca en speeltuin
- Omvang: 1,2 km lang, 80 meter breed en 9 meter hoog
- Opdrachtgever: Gemeente Rotterdam
- Ontwerp park: 2002-2007, Buro Sant en Co Landschapsarchitectuur, Den Haag
- Hoofdaannemer: Dura Vermeer Vastgoed / MAB Development, Rotterdam/Den Haag
- Aanleg/constructie park: Mostert De Winter bv, Breda
- Leverancier bomen: Boomkwekerij Ebben, Cuijk
- Aanleg plantgoed: Boonstoppel Groen, Barendrecht
- Realisatie: 2011-2015 (opening 2013)
- Onderhoud: Hoek hoveniers, Amsterdam, i.s.m. bewoners
- Kosten project: ca. 15 miljoen euro
Actieve bewoners
Bijzonder aan Dakpark Rotterdam is de actieve betrokkenheid van de bewoners uit de aangrenzende wijk Bospolder/Tussendijken. Vanaf het moment dat het terrein in eigendom kwam van de gemeente kwamen zij in actie om ervoor te zorgen dat het gebied ook een groene bestemming zou krijgen. Ze zijn vanaf het begin intensief betrokken geweest bij het project en werkten nauw samen met de gemeente, de ontwerpers en de projectontwikkelaar. De uitgangspunten die bewoners voor het park hadden geformuleerd werden tijdens de ontwerpfase scherp door hen bewaakt. Ze hebben zich onder meer hard gemaakt voor goede verbindingen tussen het park en de omliggende wijken, voor een goede toegankelijkheid en voor functies als picknicken, barbecueën en spelen. Toen het dakpark in 2013 werd geopend heeft een groep bewoners zich verenigd in Stichting Dakpark om ervoor te zorgen dat het park ook in de toekomst een mooie, levendige en prettige plek blijft.
Een park met meerdere gezichten
Het dakpark is feitelijk het dak van een parkeergarage met daaronder winkels en restaurants. Het langgerekte park strekt zich uit over 1.200 meter, is 85 meter breed en ligt op 9 meter hoogte. Het is een ruimtelijk, open park met drie grotere verblijfsplekken (naast de bankjes en grasvelden): in het midden van het park ligt de mediterrane tuin, in het noordelijke deel (de ‘kop’) is de speeltuin en in het zuidelijk deel (de ‘staart’) ligt de buurttuin met moestuinen. Het hart van het dakpark bestaat uit een grote kas, de Orangerie geheten, waarin horeca is gevestigd. Daar liggen ook de 14 meter hoge watertrap en de hoofdingangen naar het park.
Vanaf de straatkanten aan weerszijden heeft het park twee gezichten. De oostkant, aan de havenzijde heeft een stedelijke uitstraling met de winkels en restaurants. Het park laat zich vanaf die kant echt zien als een dakpark waarboven hagen en hoge bomen uittorenen. De westkant is naar de wijk gericht en heeft een groen en natuurlijk karakter. Vanaf die zijde begint het park al op straatniveau, wat ook een van de eisen was geweest van de bewoners van de wijk.
Beplanting die tegen een stootje kan
Op het dak is een grondlaag van 1,5 meter dikte aangebracht, waarin staalmatten zijn verwerkt die ervoor zorgen dat de bomen extra verankerd zijn. Toegepaste bomen zijn onder meer:
- Acer platanoides ‘Royal Red’
- Acer rubrum ‘Franksred’
- Cedrus libani ‘Glauca’
- Fagus sylvatica ‘Riversii’
- Magnolia ‘Heaven Scent’
- Prunus maackii ‘Amber Beauty’
- Prunus padus ‘Colorata’
- Pterocarya stenoptera.
Tuinontwerper Cor van Gelderen, mede-eigenaar van Plantentuin Esveld in Boskoop werd in de loop van het project benaderd door Buro Sant en Co Landschapsarchitectuur om hen te adviseren over de beplanting voor het dakpark. ‘Toen ik werd benaderd was het ontwerp voor het park al klaar, evenals de samenstelling en opbouw van de ondergrond. Ook was bekend waar er bomen, heesters en vaste planten zouden moeten komen, maar nog niet welke. Ik heb een beplantingsadvies gegeven, waarbij ik ben uitgegaan van soorten die tegen een stootje kunnen. Niet alleen wat betreft grondsoort, weer en wind maar ook wat betreft het intensieve gebruik.’ Een groot deel van de bomen is meerstammig, dat was een van de uitgangspunten in het ontwerp. Daarnaast moest de beplanting het hele jaar door wat te bieden hebben. De bomen in het park variëren in bladvorm en -kleur, bloeiperiode en vruchtsoort. ‘Ook was het belangrijk dat de beplanting bijdraagt aan de biodiversiteit en daar is dus ook nadrukkelijk rekening mee gehouden’, aldus Van Gelderen. ‘In het park staan heesters als Sambucus, Pyracantha, Cotinus en Hydrangea paniculata. Voordeel van met name Pyracantha is dat deze ook goed kan dienen als natuurlijk ‘prikkeldraad’ aan de randen van het park.’ Rond de kas, in de mediterrane tuin, staan vooral vaste planten en grassen. Daar zijn onder meer Perovskia, Sedum, Pennisetum en Phlomis toegepast. In totaal zijn zo’n 30 tot 40 plantensoorten gebruikt.
Het beheer en onderhoud van het park wordt gedaan door een vaste groep bewoners, de Groengroep, in samenwerking met de hovenier. De Groengroep neemt het meest arbeidsintensieve handwerk voor zijn rekening, zoals het onderhoud van de bloemperken, kruidentuin, mediterrane rotstuin en fruitbomen.
De toekomst van kop en staart
Het dakpark is nu ruim negen jaar in gebruik en is erg populair onder Rotterdammers maar zeker ook onder bezoekers van buiten de stad. Het intensieve gebruik laat hier en daar zijn sporen na in de beplanting en grasvelden. Tijdens de hete zomer van dit jaar waren de watertrappen en fonteinen geliefde plekken om af te koelen en te spelen. De bewoners zijn nog altijd zeer actief en betrokken bij het park en denken met de gemeente mee over de toekomst van niet alleen het park maar ook de omgeving.
Het park krijgt binnen enkele jaren namelijk buren in de vorm van nieuwbouwprojecten aan de ‘kop’ en de ‘staart’. Belangrijke uitgangspunten van de bewoners zijn geweest dat deze nieuwbouw aansluit bij het groene en duurzame karakter van het park, dat de woningen bereikbaar zijn voor verschillende inkomensgroepen en dat de voorzieningen openbaar toegankelijk moeten zijn. Het lijkt erop dat aan een aantal eisen voldaan gaat worden met de nog te verrijzen nieuwbouw Kop Dakpark. In dit nieuwe woongebouw komen 154 woningen, waarvan 65 sociale huurwoningen. Het moet, in de woorden van de gemeente, ‘een gebouw voor mens, plant en dier worden: een groen icoon, die bijdraagt aan de biodiversiteit en flora & fauna in het gebied.’ Als deze plannen werkelijkheid worden kan Dakpark Rotterdam zich opmaken voor een mooie, levendige en prettige toekomst.
