skip to Main Content
Het Koopmansplein in Assen: van afvoerputje naar geliefd stadshart

Het Koopmansplein in Assen: van afvoerputje naar geliefd stadshart

image
Assen: Foto’s beeldbank Gemeente Assen. COPYRIGHT MARCEL JURIAN DE JONG
9.6.2022

In vijf jaar tijd kan er veel veranderen. In 2017 zette de gemeente Assen nog volop in op de komst van een outletcentrum aan de rand van de stad. Anno 2022 is dit plan niet alleen van tafel maar heeft juist de binnenstad van Assen een belangrijke ‘boost’ gekregen, onder meer met het vernieuwde Koopmansplein in het hart van de stad.
In deze bijdrage aandacht voor dit plein, dat heden met verleden verbindt en een aantrekkelijke, groene verblijfplaats is geworden voor jong en oud. Green Cities Europe ging in gesprek met Melle van Dijk en Silko van der Vliet van OKRA Landschapsarchitecten.

Auteur: Marion Lijmbach

Opdrachtgever: Gemeente Assen
Aannemer: Dusseldorp Infra, Sloop en Milieutechniek, Lichtenvoorde
Ontwerp: OKRA landschapsarchitecten, Utrecht
Beheer groen: idverde Bomendienst en idverde Realisatie, Emmen
Oppervlakte: ca. 6.500m2 (incl. eerste fase Gedempte Singel)
Kosten project: € 2.250.000,-

Korte geschiedenis
Het Koopmansplein stamt uit de jaren zestig van de vorige eeuw. In de negentiger jaren kreeg het de vorm die het tot de herinrichting had. Het plein heeft eigenlijk nooit goed gewerkt. De laatste twintig jaar heeft het onder meer gediend als parkeerplaats, evenemententerrein en locatie voor de warenmarkt. Het heeft zelfs fonteinen gehad, kiosken en pleinwanden. Maar niets hielp: bewoners en middenstand bleven het plein te groot en te leeg vinden. Daarnaast was de aansluiting op de omliggende winkelstraten niet overzichtelijk. Kortom, het plein voldeed niet. Om de binnenstad van Assen een impuls te geven was het onder meer nodig het Koopmansplein op de schop te nemen.

Een plein van en voor Assenaren
Bijzonder aan dit project is dat de inwoners van Assen er vanaf het begin bij betrokken zijn geweest. In 2018 had de gemeente Assen hen met de actie ‘Mijn Koopmansplein’ gevraagd mee te denken en met ideeën voor het plein te komen. Dit leverde ruim 600 inzendingen op. Deze vormden de basis voor het Programma van Eisen voor de ontwerpwedstrijd. Belangrijk uitgangspunt in het PvE was dat het plein ‘elke dag en over de seizoenen heen een aangenaam en levendig verblijfsklimaat biedt’. Verschillende ontwerpbureaus namen de uitdaging aan en dienden een ontwerp in. Vier ontwerpen werden geselecteerd voor verkiezing van het beste ontwerp. De inwoners mochten daar in juni 2019 hun stem op uitbrengen. Met 40% van de stemmen werd de inzending van OKRA tot winnend ontwerp gekozen. Kern van hun voorstel was dat het nieuwe plein de geschiedenis van het oude Assen verbindt met de hedendaagse wensen van de stad.
Melle van Dijk: ‘De participatiegraad bij dit project was heel hoog. Voor ons was dat eigenlijk wel prettig want veel voorwerk was al gedaan toen wij ‘instapten’. Zo hoefden we geen onderzoek meer te doen naar de uitganspunten, wensen, doelgroepen en randvoorwaarden. Wel wilden we de Assenaren ook in de uitwerking van het plan nadrukkelijk een rol geven. Daarom hebben we contact gezocht met specifieke doelgroepen zoals kinderen [zie ook verderop, red] en ouderen. Voor die laatste doelgroep hebben we bijvoorbeeld in hoogte verstelbare proefbanken neergezet op het plein, zodat de meest gewenste hoogte bepaald kon worden.’

Bouwteam
Als aanbestedingsvorm koos de gemeente Assen voor het bouwteam. Dit is een integraal samenwerkingsverband tussen de opdrachtgever, adviseurs en uitvoerende partijen. Bij deze aanbestedingsvorm is er geen strikte scheiding tussen ontwerp en uitvoering. Partijen treden veel meer op als een team en voeren geregeld overleg. In dit geval bestond het bouwteam uit de gemeente Assen, OKRA Landschapsarchitecten en Dusseldorp Infra, Sloop en Milieutechniek.

Klimaatbestendig
Het Koopmansplein ligt op het laagste punt van de binnenstad. Daardoor was het plein als het ware het afvoerputje en stond het na een flinke hoosbui geregeld onder water. Die relatief lage ligging maakt dat het een geschikte plek is voor waterberging. Onder het plein is daarom een systeem van kratten aangelegd dat bij hevige regenval het overtollige water vasthoudt en tijdens droge periodes voor de irrigatie van de beplanting kan worden ingezet.
Niet alleen onder, maar ook op het plein is bergingscapaciteit gerealiseerd en wel op twee manieren. Het nieuwe plein is zo aangelegd dat het zonder trappen van alle zijden toegankelijk is. Tijdens regenbuien mag het laagstgelegen middengedeelte tijdelijk onder water lopen. Daarnaast is aan de zuidkant van het plein een regentuin, een beplantte wadi, aangelegd. Het overtollige water wordt daarnaartoe afgevoerd. Van Dijk: ‘Van belang is aan te geven dat het Koopmansplein deel uitmaakt van het herinrichtingsproject voor de hele binnenstad. We richten ook de winkelstraten die uitkomen op het plein opnieuw in, zodat eenzelfde sfeer ontstaat.’ De Gedempte Singel die langs de zuidkant van het plein loopt krijgt straks verderop nog meer regentuinen. ‘Zo combineren we het vergroenen en klimaatbestendiger maken van de binnenstad met het beleefbaar maken van historische structuren.’

Ingebed in de omgeving
Op verschillende manieren is het Koopmansplein in ingebed in de omgeving. Zo bestaat de bestrating rond het centrale deel van het plein uit dezelfde gebakken klinkers als de omliggende winkelstraten. Bovendien loopt de bestrating met een flauwe helling omlaag, zodat het hoger gelegen gedeelte van het plein beter aansluit aan het lagere gedeelte. Hiermee is ook de toegankelijkheid van het plein verbeterd. Aan de zuidkant van het plein zijn lindebomen geplant (Tilia tomentosa). Voor deze boomsoort is gekozen vanwege zijn statige karakter en ecologische waarde. Deze worden ook langs de Gedempte Singel geplant (het is nog werk in voorbereiding), zij het dat daar andere variëteiten worden toegepast. Van Dijk: ‘Door de verschillende variëteiten wordt de bloeiperiode van de boomstructuur als het ware verlengd waardoor er langer nectar te halen is.’

Inrichting: voor elk wat wils
Op het plein zijn aan hoger gelegen de noordkant vier ‘tuinen’ aangelegd. Twee ervan zijn ingericht met beplanting, en vooral bedoeld om naar te kijken en van te genieten. De andere twee hebben een gebruiksfunctie, respectievelijk als speeltuin en als terras.
Speelhunebed. Voor het spelelement heeft OKRA kinderen uitgenodigd om mee te denken. Met de Kinderraad van Assen is uiteindelijk een multifunctioneel speeleiland ontwikkeld met kleine speelplekken, een groot speelhunebed en een minipodium.
Interactieve fontein. Onlangs is de blikvanger van het plein opgeleverd: de interactieve fontein. Deze heeft zogeheten bedriegertjes die op warme zomerdagen zorgen voor verkoeling en spel voor kinderen. ’s Avonds ‘hangt’ er een mystieke mist boven de fontein, waarop een speciaal voor het plein ontwikkelde animatie geprojecteerd wordt, wat het plein een sfeervol karakter geeft. Dit wordt nog versterkt door de verlichting onder de bomen en in de fontein.
Het groen. Aan de noordzijde zijn twee half omrande tuinen aangelegd met een mix van vaste planten, bollen, heesters en bomen. De verschillende bloeiperiodes, kleuren, groottes en bladvormen zorgen jaarrond voor een mooi beeld. Het groen draagt ook bij aan een rijkere biodiversiteit in de binnenstad. Van der Vliet: ‘De prairie-achtige beplanting is een losse verwijzing naar de oorspronkelijke beplanting op de hogere gronden van het Drentse landschap. We hebben niet geprobeerd letterlijk de plantsoorten uit deze landschappen toe te passen, maar hebben juist gezocht naar soorten die de sfeer benaderen.’ Hetzelfde geldt voor de regentuin aan de lagergelegen zuidkant van het plein. ‘We hebben daar beplanting gekozen die qua sfeer refereert aan de Drentse beekdalen.’

Perceptie van groen
Hoewel het Koopmansplein sterk vergroend is zijn er ook mensen die het centrale pleinvlak liever nog groener gezien hadden. ‘Het is en blijft ook een evenementenplein waar bijvoorbeeld het TT-festival, de kermis en talrijke markten op plaatsvinden’, aldus Van Dijk. ‘Daarentegen krijgen we veel positieve reacties op de warme sfeer van het plein, door de gekozen materialen maar juist ook vanwege het groen. Tijdens gesprekken met bewoners en winkeleigenaren blijkt dat het nieuwe plein de perceptie over groen in de binnenstad heeft veranderd. Men ziet nu veel meer de positieve effecten ervan.’

Back To Top
The Green City uses Googles cookies and scripts to analyse your use of our website anonymously, so we can customise its functionality and effectiveness and display advertisements. We also use Facebook, Twitter, LinkedIn and Google cookies and scripts, with your consent, to enable social media integration on our website. If you wish to change which cookies and scripts we use, you can alter your settings below.
Annuleren