‘Samen de natuurlijke stad ontwikkelen is een avontuur gebaseerd op gedegen onderzoek en kennisvorming’.
De Groene Stad ging in gesprek met Hedzer Pathuis, projectleider Vastgoed in het Stationsgebied van de gemeente Utrecht. Hedzer was winnaar van de ‘Publiek Denken Top 100 Beste Ambtenaar’ van het jaar 2017. Zijn visie: ‘Maak het niet moeilijker dan nodig als je duurzaamheid wilt bevorderen’. We spraken met hem over het regisseren van stedelijke ontwikkeling, natuur inclusief bouwen en een gezonder Utrecht.
Wat is ‘gezond stedelijk leven’?
Gezond stedelijk leven, betekent meer groen, minder auto’s en meer ruimte voor burgers om te bewegen. In de openbare ruimte moeten we meer ontmoetingsplaatsen creëren, zoals parken, pleinen en aantrekkelijke horecavoorzieningen. Gezond stedelijk leven verbind ik ook met het begrip ‘een inclusieve stad’. Inwoners moeten zich onderdeel voelen van de stad. Betrokken zijn. Wij als gemeente moeten zorgen voor een goede mix in functie voor de bevolking. Er moet woonruimte zijn voor iedere inkomenscategorie. Daarbij hoort ook dat we voorzien in huurwoningen.
Raakt de binnenstad niet vol?
Vol is denk ik niet helemaal het juiste woord, maar we lopen wel aan tegen de stadsgrenzen. Daarom willen we nieuwe gebouwen en voorzieningen aan de westzijde van het station creëren. Het doel is om mensen uit het centrum te bewegen richting het westen van Utrecht. We willen een verbinding maken tussen het oude centrum en de westzijde van Utrecht.
Hoe ver bent u?
We zijn nu bezig met Fase 2 van de ontwikkeling van het Stationsgebied, de ontwerpen liggen nu op de tekentafel. Met de herontwikkeling van de beurshallen in het Beurskwartier komt 6 hectare vrij. Dat wordt een nieuw woon- en werkgebied tussen de Jaarbeurs en de Croeselaan. Een aanvulling op het historische centrum. We mikken op een start in 2023.
Er worden in het Beurskwartier zo’n 3000 nieuwe woningen gerealiseerd. De gebouwen worden niet al te hoog, ze variëren tussen de 12, 25 en 45 meter. In de hogere gebouwen van tussen de 70 en 90 meter, worden appartementen – een mix van koop en huur – en werkruimtes gerealiseerd.
Een enorm project…
Zeker, je moet het in samenhang zien met het aangrenzende Stationsgebied waar ik voor werk. Er worden twee parken aangelegd en er komen voorzieningen voor recreatie, cultuur en uitgaan.
Werken, wonen en leven dus…
Ja, de inzet van stedelijke ontwikkeling is dat er goed en plezierig gewoond kan worden. Dit betekent genoeg ruimte voor voetgangers en fietsers. We streven naar minder auto’s, de wijk wordt autoluw en verder willen we recreatievoorzieningen in de directe omgeving.
En het groen?
Als onderdeel van de eerste fase van de ontwikkeling van het stationsgebied – het Masterplan – vond de aanbesteding van de Wonderwoods plaats. Met dit project wordt groen weer teruggehaald naar de stad. De ruimte voor auto’s wordt ingeperkt. Wonderwoods is een goed voorbeeld van wat de gemeente beoogt met Healthy Urban Living. Het weerspiegelt ook de veranderingen in het denken. Groen kwam voorheen op de tweede plaats. Dat is veranderd, de roep om groen toe te passen wordt steeds groter. Onze visie op de meerwaarde van groen vind je terug in onze projecten
U bent trots op Wonderwoods?
Criteria bij de tender waren groen, gezondheid, duurzaamheid en innovatie. Daarnaast moest het gebouw meerwaarde bieden door publieke functies, zoals pleinen of collectieve tuinen, in het ontwerp mee te nemen. Daar is door de architect op ingespeeld met publieksfuncties, zoals de dakterrassen, die voor bewoners én voor bezoekers toegankelijk zijn. Dat zie je ook bij ons stadsplateau, bij de uitgang van het station Utrecht Centraal. Dat is een nieuwe stedelijke ruimte waar veel mensen zitten in de zomer. Voor het samenbrengen van mensen moet je goede, fijne en groene plekken creëren.
Welke rol speelt stedelijke natuur in de stad van de toekomst?
Het is nodig om de balans aan te brengen tussen mens en natuur. Die is door de enorme groei van de aantallen inwoners in de steden verstoord geraakt. Ruim 80% van de wereldbevolking woont tegen 2030 in steden, daarom moet je de natuur naar de stad halen. Met het ontwerp van ‘Wonderwoods’ wordt een begin gemaakt met het herstel van de balans tussen beton en natuur. Verder heeft Utrecht als ambitie dat de daken in Beurskwartier tot 25 meter hoog een groene invulling moeten krijgen. Door ruimte te bieden aan groen, kunnen ook meer ontmoetingsplekken worden aangeboden. Op de hoger gelegen daken komen zonnepanelen.
Hoe wordt er samen gewerkt aan een gezonde en groene stad?
We hebben de ‘verschillende bloedgroepen bij elkaar gebracht’. Architecten, groenspecialisten, stedenbouwkundigen, bouwspecialisten, financiële mensen en mobiliteitsdeskundigen. Voorwaarde voor het succesvol verbinden van de partijen is dat elke partij actief mee kan én wil doen. Betrokkenheid vasthouden vergt een integrale benadering. We stimuleren het wederzijds begrip vóór elkaars vakgebied. Als je gemengde teams samenstelt, krijg je creatieve oplossingen.
Betrekt u de inwoners bij de plannen?
Het motto van het huidige college is ‘We maken de stad samen’. Inzet is ook een groenere stad. Er is veel burgerparticipatie geweest tijdens de ontwerpfase van de omgevingsvisie Beurskwartier. Die visie is medebepaald door de burgers zelf. De ‘waarom’-redenen voor stadsontwikkeling uitleggen is essentieel. In gesprek blijven met de inwoners is de sleutel tot meer draagvlak. Burgers kunnen ook zélf de ontwikkelingen in het Stationsgebied en het Beurskwartier op de voet volgen in het Stadslab.
Het Stadslab verhoogt betrokkenheid
Burgers kunnen de ontwikkelingen in het Stationsgebied en het Beurskwartier op de voet volgen in het Stadslab. In dit lab zijn maquettes, plannen en tekeningen te vinden. Hiermee beoogt de gemeente Utrecht een open planproces voor haar inwoners.
Wat zijn voor jouw belangrijke uitgangspunten bij de ontwikkeling van het Stationsgebied?
Het op zoek gaan naar de meerwaarde voor de stad Utrecht. Bijvoorbeeld door in de ontwerpfase aan te sturen op het integreren van meerdere functies in gebouwen. Dat kan bijdragen aan een gezonde én inclusieve stad. Neem nu als voorbeeld het PlayLab, de publieksfunctie in Wonderwoods. Dit is een beleving op het snijvlak van technologie (virtual reality en 3D) en beeldende kunst voor jong en oud. Dit zorgt voor meer bezoekers.
Verder krijgt bijvoorbeeld een hotel – aan het Jaarbeursplein, tegenover het Beatrixgebouw en Utrecht Centraal – veel pv-panelen geïntegreerd in het gevelontwerp en wekt daarmee voor een belangrijk deel haar eigen energievraag op.
Kortom, je moet als gemeente opzoek gaan naar mogelijkheden – gebouwen aantrekkelijk, duurzaam maken en kansen laten invullen voor een meer inclusieve stad.
Het Masterplan
Fase 1 – het masterplan – luidde in 2003 de herontwikkeling in van het stationsgebied in Utrecht. Het plan was gericht op Hoog Catharijne, Station Utrecht Centraal en had een zakelijk karakter. Het meest belangrijke uitgangspunt bij de ontwikkeling van het Stationsgebied was continuïteit. Meer weten over het Masterplan? Lees meer via deze link
