Leendert Koudstaal zet zich binnen de gemeente Den Haag al vele jaren in voor het Haagse groen. Zijn expertise en kennis over bomen is onmisbaar. Hoe de gevolgen van klimaatverandering te dempen is een belangrijk thema in derde stad van Nederland. Welke bomen kunnen worden ingezet bij het beperken van hittestress, droogte, wateroverlast en fijn stof? Tijd voor een gesprek.
U werkt al heel wat jaren voor de gemeente Den Haag. Hoe ziet een werkweek voor een groene professional eruit?
Mijn rol heeft twee kanten. In- en extern. Binnen de gemeente begeleid ik (groene) projecten en adviseer ik het College over het Haagse natuurbeleid. Een voorbeeld? Ik ben betrokken bij de inrichting van de Nieuwe Scheveningse weg. Dan kom je op de vraag hoe faciliteer je nieuwe mobiliteit met behoud van zoveel mogelijk bomen? Met 534.158 inwoners zijn alleen Rotterdam en Amsterdam groter, dus dat is een belangrijke uitdaging. Vanuit de gemeente adviseer ik projectontwikkelaars over de vraag hoe ze rekening kunnen houden met het groen in de stad. Dat is allemaal vrij praktisch. Maar een stad als Den Haag heeft ook behoefte aan een langere termijnvisie en daarop gebaseerd concreet beleid. Ik werk bijvoorbeeld mee aan de Bomennota van de gemeente Den Haag. In deze nota worden groeiplaatsen voor bomen nader uitgewerkt en gaan we in op de vraag welke invloed ze hebben op het streven naar een klimaatbestendige stad.
En uw externe rol?
Mijn externe functie is die van voorzitter van de Intergemeentelijke Studie Groep (ISB) groen en bomen. In dit samenwerkingsverband zitten 32 gemeenten. Doel is om nieuwe kennis over groen in de stad te ontwikkelen. Het OOG-fonds – Ontwikkeling en Onderzoek naar Groen in de stad – is hier een voorbeeld van. Het is opgericht door gemeenten, verenigingen, bedrijven en professionals. Het doel is om wetenschappelijk onderzoek te doen naar een groene stad en hoe die kan worden gerealiseerd. Op basis van serieus onderzoek zijn partijen sneller geneigd om groen als standaardeis op te nemen in de stedelijke bouwplannen.
Wat ik vanuit mijn externe functie ook belangrijk vind is samenwerking met andere gemeenten. We willen omliggende gemeenten met kennis en ervaring terzijde staan. De drukbevolkte Randstad staat samen voor deze uitdaging. Ik hecht aan het uitwisselen van kennis met andere gemeenten. Samenwerken aan de vergroening is effectiever, levert meer rendement op.
Het coalitieakkoord 2018-2022 heet ‘Den Haag, Stad van Kansen en Ambities’. Er staat in dat voor een goed leefklimaat in de stad meer groen en meer ruimte voor water, essentieel is. Waar liggen volgens u kansen?
De druk op de openbare ruimte neemt toe. In Den Haag zuidwest bijvoorbeeld komen er 30.000 woningen bij. Als we het bestaande groen willen sparen moeten deze woningen wel in hoogbouw worden gerealiseerd. Je gaat dan in de richting van 40 tot 60 woonlagen. We streven naar het sparen van het huidige, maar ook naar het integreren van nieuw groen.
We moeten ervoor waken dat de openbare ruimte niet ten onder gaat aan het bouwen. Neem nou de vorige burgemeester van New York, Bloomberg. Hij zag de kans om de balans te vinden tussen de groei van het aantal inwoners en het behoud van de leefbaarheid van zijn stad. Zijn oplossing? Hij eiste dat alle bouwinitiatieven een duurzaam en groen karakter moesten hebben.
Ik zie kansen om de leefbaarheid in Den Haag te bevorderen. Het huidige groen wordt echt nog niet optimaal benut! Een voorbeeld is het Central Innovation District, het gebied tussen en rondom de stations Centraal, Holland Spoor en Laan van NOI. Daar komt veel hoogbouw. Om de leefbaarheid te behouden wordt er geïnvesteerd in een hoge loopbrug over de Utrechtse Baan naar het Haagse Bos. Dit wordt een groene corridor, waardoor de inwoners vanuit het centrum naar het nabije groen kunnen wandelen of fietsen.
Het succesvol vergroenen van een stad vergt het planten van de juiste boom op de juiste plaats. Welke boom is hittebestendig, welk blad vangt veel stikstof uit de lucht? Een mooi initiatief vind ik de ‘Tree Officers’ in Stockholm. Per stadsdeel is een officer aangesteld die vanaf het begin tot de afronding van een project inhoudelijk verantwoordelijk is voor de groene stadsontwikkeling. Daarmee kun je garanderen dat de juiste boom op de juiste plaats terecht komt! Toekomstbestendig groen betekent investeren in de juiste boom op de juiste plek’.
Ik lees ‘meer natuurlijke beplanting, groene daken, verticaal groen en geveltuintjes creëren in de meest versteende wijken’. Hoe krijg je dat voor elkaar?
Om een groene stad te krijgen moeten de inwoners de kans krijgen om het groen in de openbare ruimte zelf te ontwerpen, dan wordt het gemeenschappelijk eigendom. Door burgers meer zeggenschap te geven, gaan burgers zich meer betrokken voelen bij de politiek. Vergroening kan een vehikel zijn om de participatie van burgers te vergroten. In Den Haag wordt per stadsdeel een groenvisie vastgesteld. Deze groenvisie wordt gemaakt door de bewoners! Het is belangrijk om als stad kennis te nemen van wat bewoners willen. Het betrekken van burgers betrekken bij de vergroening van versteende wijken is een voorwaarde voor het realiseren van een groene stad.
En wat doet de gemeente?
Gemeente kan sturing geven aan de verhouding tussen beton en het behouden of ontwikkelen van groen. Op dit moment krijgen bouwinitiatieven met een duurzaam en groen karakter voorrang. Het is belangrijk om in het (bouw)ontwerp de goede soorten groen te kiezen. Ook moet er ruimte zijn om het groen te laten groeien, zowel bovengronds als ondergronds. In Den Haag wordt goed gekeken naar welke bomen goed presteren en welke positieve effecten ze hebben op biodiversiteit, luchtzuivering, hittestress en waterberging.
I-tree Software is afgelopen maand in het nieuws geweest. Is met het bewijs ‘dat bomen geld opleveren’, het probleem van groen als sluitpost opgelost?
Het klopt, afgelopen maand heeft I-tree – een softwareprogramma om de baten van groen te berekenen – veel aandacht gekregen. I-tree beschikt over een grote hoeveelheid informatie over bomen: de grootte, verbetering luchtkwaliteit en CO2 vastleggen, kroonoppervlakte en winterhardheid. Klimaat gerelateerd zijn eigenschappen als tolerantie voor droogte, de beperking van opwarming, de opname van regenwater en de waarde voor de biodiversiteit. Dit softwareprogramma drukt de jaarlijkse opbrengst van bomen uit in harde euro’s. Het programma gaat ver. Vergeleken wordt bijvoorbeeld wat de kosten zijn van het afvoeren van een m3 water via de riolering met die van een boom die dezelfde prestatie levert. Het is zeker dat bomen geld opleveren! De economische waarde kan met deze software worden bewezen. Ook wordt hard gemaakt dat bomen steeds meer geld opleveren naarmate zij ouder worden!
Je hoort vaak de verzuchting dat bomen een sluitpost zijn bij bouwprojecten?
Met het bewijs van de economische waarde komen de bomen komen op de activakant van een project te staan. Het zijn kapitaalgoederen. Door het toenemende bewijs dat bomen onmisbaar zijn en ook nog eens geld opleveren, komt groen steeds hoger op de agenda te staan van lokale, regionale en nationale bestuurders. Maar ook in de Tweede Kamer en gemeenten realiseren zich steeds meer de meerwaarde van investeringen in de vergroening van steden. Heel hoopgevend vind ik het feit dat de regering eind 2018 voor groene steden maar liefst € 600 miljoen beschikbaar heeft gesteld!
21.5.2019