Het hitte-eilandeffect of urban heat island effect (UHI) is het fenomeen dat de temperatuur in een stedelijk gebied gemiddeld hoger is dan in het omliggende landelijk gebied. De belangrijkste oorzaken van het UHI zijn de absorptie van zonlicht door de in de stad aanwezige donkere materialen en de relatief lage windsnelheden. Door het UHI worden problemen tijdens hittegolven, zoals hittestress, verergerd. Bouwkundige maatregelen en meer groen in de stad verminderen het UHI. Het temperatuurverschil tussen stad en omgeving kan wel oplopen tot 6°C, en is ’s nachts het hoogst.
Door klimaatveranderingen nemen hittestress, langdurige droogte en wateroverlast, vooral in stedelijk gebied, toe. Er valt meer regen in korte tijd, langere perioden in de zomer zonder neerslag en de temperatuur stijgt! Bomen in de stad zorgen voor verkoeling door hun schaduw maar vooral ook door de verdamping.

Welke bomen zijn geschikt bij langdurige droogte? Hier onze top 10:
1. Sophora Japonica ‘Regent’
2. Gleditia Triacanthos ‘Skyline’
3. Parrotia persica
4. Koelreuteria paniculata
5. Liquidambar styraciflua
6. Meer inheems gelijkende
7. Acer campestre ‘Elsrijk’
8. Tilia cordata ‘Greenspire’ of ‘Rancho’
9. Celtis australis
10. Alnus spaethii

Hoe ontstaat hittestress?
In de stad nemen asfalt en gebouwen warmte op en door gebrek aan groen en water is er weinig verdamping. Door de bebouwing is er minder doorstroom van lucht. Verkeer, industrie en huishoudens die warmte produceren laten de temperatuur verder stijgen.

Wat zijn de gevolgen van hittestress?
Door hittestress krijgen mensen klachten zoals een verstoorde slaap, een verminderd functioneren en er ontstaan ziekteverschijnselen zoals warmte-uitslag en hitteberoerte. Tijdens de hittegolf in 2003 nam de sterfte toe met 12%. In die periode waren er ongeveer veertig doden extra per dag.

Bomen zijn een eenvoudig middel tegen de hitte. Maar welk groen koelt het best en is goed bestand tegen droogte en hitte? Door verdamping via de bladeren heeft groen een verkoelende werking. Op een hete dag lijkt gras in eerste instantie beter te koelen dan bos. Maar als de hitte aanhoudt, dan droogt grasland snel uit. Bomen daarentegen zijn in staat de verdamping gedurende een langere periode op peil te houden. Hun diepe worteling draagt daaraan bij. Feit is dat bomen daarnaast voor schaduw zorgen waarin het voor mensen prettig toeven is en dat maakt bomen uitermate geschikt als middel tegen hitte.

Hoe kies je bomen?
Eerste vragen zijn welke bomen passen hier en wat is het doel? Voor verkoeling en om te voorkomen dat de omgeving opwarmt is een goed groeiende boom de eerste vereiste. Natuurlijk geeft een grote boom met een brede kroon de meeste schaduw, maar als een grote boom niet op die plek past, is het beter te kiezen voor tien kleine bomen. Die kunnen hetzelfde schaduweffect hebben.

Droogte
In het stedelijk gebied hebben bomen het moeilijk. Door klimaatverandering loopt de hitte in de stad nog eens extra op. Aandacht voor groeiplaatsomstandigheden zijn dan ook van groot belang. Ruimte, zowel boven- als ondergronds, vocht en voeding, dat hebben bomen nodig. Het is belangrijk om te zorgen dat het water in de ondergrond beschikbaar is, een boom moet voldoende groeiruimte hebben onder de grond. Daar moet bij de planvorming al rekening mee worden gehouden